COĞRAFYA - OKUMADAN SINAVA GİRME!

• Mardin, Alanya-Anamur ve Yıldız masifleri kırılmadan günümüze kadar ulaşabilmişlerdir. 

• Ergene, İç Anadolu'ya benzer, kuzeyde Yıldız ve güneyde Koru dağları denizelliği ortadan kaldırır. Ergene, karasaldır. 

• Sınır yapan akarsular: Meriç, Asi, Dicle, Aras ve Aras'ın Arpaçay kolu 

• En büyük göl Van Gölü ancak en büyük kapalı havza Tuz Gölü. 

• K. Menderes ➡️ Efes'i, B. Menderes ➡️ Milet'i sular altında bırakmıştır. 

• Akdeniz kıyıları boyunca akarsular kıyı düzlüğü ovalarını oluştururlar. Örneğin; Dalaman, Antalya, Manavgat ve Asi gibi. 

• Yıl içinde su potansiyeli en fazla değişen göl: Tuz Gölü ve En büyük tatlı su rezervi: Beyşehir Gölü

• Tektonik göller içerisindeki Aktaş Gölü, Türkiye ile Gürcistan sınırındadır.

• Volkanik göllere dikkat! Gölcük(Isparta), Meke(Konya), Nemrut Dağı'nın tepesinde Nemrut Gölü, Aygır

• Elmalı ve Kestel hem karstik ova hem de karstik göldür.

• Uludağ'da buzul göl vardır ancak aktif buzul yoktur!

• Bafa Gölü alüvyon set göldür ve Büyük Menderes'in katkıları ile oluşmuştur.

• Alüvyal toprakların horizonları gelişmemiştir sebebi sadece A katmanının taşınmasıdır.

• Karstik şekillerin oluşumunda: Kalker(kireç taşı), Jips(Alçıtaşı) ve Kaya Tuzu etkilidir. Akdeniz'de kireç taşı daha yaygındır.

• Polye, karstik ova demektir. Karstik aşınım türlerindendir. Traverten kalsiyum karbonatın çökelmesi sonucu oluşan karstik birikim şekillerindendir. 

BARAJLAR: 

Sakarya ➡️ Porsuk, Sarıyar, Gökcekaya 

Gediz ➡️ Demirköprü

Büyük Menderes ➡️ Adıgüzel ve Kemer

Manavgat ➡️ Oymapınar 

Göksu ➡️ Gezende ve Kayraktepe

Seyhan ➡️ Çatalan 

Ceyhan ➡️ Menzelet, Aslantaş, Kartalkaya

FIRAT ➡️ Keban, Karakaya ve Atatürk.

DİCLE ➡️ Kralkızı, Devegeçidi, Batman ve Ilısu ☀️ 

Kızılırmak ➡️ Derbent, Altınkaya, Kapulukaya, Kesikköprü, Hirfanlı

Yeşilırmak ➡️ Almus, Uğurlu ve Kılıçkaya 

 NÜFUS: 

 - Türkiye'nin son bir yılda nüfus artış hızı AZALMIŞTIR. 

 - Türkiye'de erkek nüfus, kadın nüfusundan fazladır. Ancak 65 yaş üstünde kadınlar erkeklerden daha fazladır. - Çalışan olgun nüfus, "aktif nüfus"tur. 

 - 1. OLGUN NÜFUS 2. GENÇ NÜFUS 3. YAŞLI NÜFUS 

 - En az yüzölçümüne sahip ilimiz Yalova'dır. 

 - Afyon kavşak noktadadır ve hinterlandı geniştir.

 - Türkiye'de göç yönü: Doğu'dan → Batı'ya ve Kentten Kente doğrudur. Özetle, itici faktörlerden çekici faktörlere doğrudur. 

 - Türkiye nüfusu içerisinde en fazla yabancı "Bulgar göçmenleridir. [Kayıtlı nüfus içerisinde] 

 - Son bir sene içerisinde en fazla göç alıp verdiğimiz ülke: Irak 

 KÖY ALTI YERLEŞMELERİ: 

 Sürekli (Devamlı) : 

 Mahalle ➡️ Batı Karadeniz 

 Mezra ➡️ Doğu ve Güneydoğu Anadolu / Tarım ve hayvancılık 

 Divan ➡️ Batı Karadeniz / Birkaç mahallenin birleşmesi sonucu oluşur. 

 Çiftlik ➡️ Trakya özellikle Ergene ve Ege / Tarım ve hayvancılık 

 Geçici: 

 Kom ➡️ Doğu ve Güneydoğu Anadolu / Hayvancılık 

 Ağıl ➡️ İç ve Doğu Anadolu / Hayvanlar için kapalı mekan 

 Yayla ➡️ Yüksek Dağlar / En yaygın 

 Oba ➡️ Toroslar / Göçebe çoban çadırları 

 Dam ➡️ Ege 

 Dalyan ➡️ Ege / Balık Çiftlikleri 

HIMIŞ MESKENLER ! Ahşap malzemenin taşıyıcı olarak kullanıldığı, arasında taş, tuğla ve kerpiç malzemenin kullanıldığı meskenlerdir. Batı Karadeniz'de özellikle Safranbolu evlerinde yaygındır. 

SERENDER MESKENLER ! Ahşap direkler üzerine kurulmuş meskenlerdir. Özellikle Doğu Karadeniz'de yaygındır.

• SON GÜNCELLEME

Aspir: 1) Ankara 2) Muş

Yağlık Zeytin: Aydın / Sofralık Zeytin: Manisa * Sıcaklık arttıkça zeytinin yağ miktarı da artar.

Pirinç: Edirne

Ayçiçeği: Tekirdağ

Kolza(Kanola): Tekirdağ

Tütün: Denizli

Haşhaş: Afyon

Keten: Afyon

Kenevir: Samsun

Anason: Konya

Kivi: Yalova ve Ordu

Karpuz ve Kavun: Adana

Brokoli: İzmir

Avakoda: Antalya

Susam: Antalya

Kayısı: Malatya


Fındık: Ordu, Sakarya ve Giresun

TURUNÇGİLLER

Portakal: Antalya

Mandalina ve Turunç: Adana

Limon: Mersin

MEYVECİLİK

Üzüm: Manisa

Elma: Isparta

Sarımsak: Gaziantep

Çilek: Mersin

Erik: Mersin

Muz: Antalya Anamur  Ancak Ege'de de yetişmeye başladı.

İncir: Aydın


HAYVANCILIK 

Küçükbaş Hayvanlar yerşekillerinin olumsuz koşullarına (engebeye) en fazla uyum sağlayan hayvan grubudur.

Et ve süt verimine bağlı olarak Türkiye'de büyükbaş hayvancılık geliştirilmelidir. / Besi ahır

SIĞIR: KONYA

MANDA: SAMSUN

İpek Böcekçiliği: Diyarbakır Güncel!

İnci Kefali: Van

Kerevit: Eğirdir Gölü

Sünger Avcılığı: Bodrum


MADENCİLİK:

En fazla maden çeşidi: Doğu Anadolu - Yukarı Kızılırmak - ELAZIĞ

Güncel madenler!

➡️ Molibden: Özel çelik üretiminde kullanılır. Kırklareli ön plana çıkar.

➡️ Nikel: Kaplama sanayisinde kullanılır. Manisa ön plana çıkar.


Dünya'da BOR madeninde 1.yiz.

Mermer'de Marmara Adası ve Afyon ön plana çıkar. Ancak Elazığ'da çıkarılan vişne çürüğü mermerine de dikkat! 

DOLOMİT! Türkiye'de rezervi en fazla bulunan madendir. Kahramanmaraş ve Adana ön plana çıkar.

 Feldispat DİKKAT!!! Cam ve seramik sanayisinde kullanılır, ihraç ettiğimiz madenlerdendir. Kütahya(SİMAV), Manisa ve Muğla(MİLAS) ön plana çıkar.


ENERJİ KAYNAKLARI:

1)Kömür %37
2) Hidroelektrik %30
3) Doğalgaz %18
4) Rüzgar
5) Jeotermal
6) Güneş

# Ancak kömür kendi icerisinde gruplanırsa: Hidroelektrik 1. olur. AMAN DİKKAT!

LİNYİT İLE ÇALIŞAN TERMİK SANTRALLERE DİKKAT!

Çanakkale / Çan
Manisa / Soma
Muğla / Yatağan
Kütahya / Seyitömer, Tunçbilek, Tavşanlı, Değirmenci
Ankara / Çayırhan

PETROL İLE ÇALIŞAN TERMİK SANTRALLER

Mersin / Altaş
İzmir / Aliağa
İzmit / İpraş
Kırıkkale / Ortaanadolu
Batman / Hammadde

DOĞALGAZ İLE ÇALIŞAN TERMİK SANTRALLER( EN FAZLA ELEKTRİK ÜRETİLEN SANTRALLER)

Bursa / Ovaakça
Kırklareli / Hamitabat ➡️ Hammadde çıkarımı
İstanbul / Ambarlı

DİKKAT ET!

Rus Doğalgazı : Batı Koridoru, Mavi Akım ve Türk Akım
Azerbaycan Doğalgazı : TANAP(TAP ve NABUCCO'ya ayrılır. NABUCCO iptal edildi) ve Şahdeniz Projesi

HES POTANSİYELİ

En fazla Doğu Anadolu, En az Marmara

Ilısu Barajına Dikkat! Veysel Eroğlu ismini aldı ve Hasankeyf'i sular altında bıraktı.

JEOTERMAL POTANSİYELİ

Aydın(Germencik), Denizli(Sarayköy), Afyon(Göcek) ve Manisa

NÜKLEER POTANSİYEL

Eskişehir ➡️ Toryum
Yozgat ➡️ Uranyum

️️️ Türkiye'nin ilk KULE TİPİ Güneş enerjisi santrali MERSİN'dedir.

️️️ Türkiye'de en fazla santral sayısı GES'lerdedir.


SANAYİ:

Besin ve tütün sanayi hammaddeye yakın olmalıdır. Ancak İstanbul'da sigara fabrikasının varlığı pazar olarak açıklanmalıdır.

En yaygın ve en fazla çalışan: Dokuma Sanayi

Karadeniz'de Samsun ve Kastamonu'da şeker fabrikalarının olduğunu unutma! Bursa'da şeker fabrikası yoktur.

YÜNLÜ DOKUMA: İzmit(Hereke), Kayseri(Bünyan), Bursa ve Diyarbakır

OTOMOBİL: İstanbul, Bursa, İzmit, İzmir, Aksaray ve Adana

Kağıt fabrikalarını hammaddeye bağlı olarak kıyılarda aramalıyız. Giresun(Aksu), Kastamonu(Taşköprü), Zonguldak(Çaycuma), Muğla(Dalaman), Mersin(Taşucu)

CAM SANAYİ:

Mersin ve Sinop ön plana çıkar➡️ deniz kumu sebebiyle

Ayrıca  İstanbul, İzmit ve Kırklareli.

 Eskişehir ve Ankara'da yeni cam fabrikaları  açılmıştır.

SERAMİK PORSELEN: Kütahya, Bilecik(Bozüyük), Çanakkale, İstanbul, İzmit, İzmir


LİMANLAR:

1) İstanbul(Hem ihracat hem ithalat)

2) İzmir(En yüksek ihracat) ve

3) Mersin(Serbest Bölge)

Çanakkale ve Sinop limanlarının hinterlandır dardır.

 Konteynır Taşımacılığı: Asyaport - Tekirdağ

Dış ticarette en fazla Denizyolu kullanılır.

🔴 Keban GAP kapsamında değildir!

🔴 Şırnak GAP'ta, Hakkari ve Sivas DAP'ta!

🔴 Çorum, Amasya ve Tokat DOKAP'ta!

🔴 YHGP: Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat

🔴 Kayseri KOP'ta yoktur!


TURİZM

Ayasofya Camii, UNESCO Dünya Miras Listesindedir.

İznik Gölünde bir Bazilika kalıntısı bulunduğunu unutma!

Xanthos Letoon : Muğla

Pamukkalle (Hierapolis) : Denizli

Efes (Meryem Ana) : İzmir

Milet: Aydın

Bergama: İzmir

Afrodisyas : Aydın

Leodikya : Denizli

Gordion: Ankara

Kültepe: Kayseri

Ani harabeleri: Kars

İshak Paşa Sarayı: Ağrı

Boğazköy(Hattuşaş) : Çorum

Hevsel Bahçeleri: Diyarbakır

 Patara, Termessos, Perge ve Aspendos ve Nicholas Kilisesi: Antalya

St. Paul Kilisesi: Mersin - Tarsus

St. Pier Kilisesi ( Dünyanın ilk mağara kilisesi) : Hatay

Zeugma: Gaziantep (Birecik Barajı Belkıs Antik kentini sular altında bırakmıştır.)

GÜNCEL! Batman - Hasankeyf, İlısu Barajı sebebiyle sular altında kalmıştır.

Türkiye'nin ilk sakin şehri : İzmir - Seferihisar

Son sakin şehir: Ankara - Güdül

Ramsar Sözleşmesine son dahil edilen sulak alan: Nemrut Gölü

ASLA UNUTMA!

• Güneydoğu'da, İç Anadolu'dan daha çok yağış olmasına rağmen buharlaşma yüksek olduğu için kuraklık daha fazladır.

• Linyit'in çıkarım alanı en çok Doğu Anadolu olmasına rağmen, santral sayısı Ege'de yoğunlaşmaktadır.

• Yüz ölçümü en küçük bölge, Güneydoğudur.

• İç Anadolu, Güneydoğu'nun ardından nadas arazide 2., Akdeniz'in ardından karstik arazide 2. bölgedir. Ayrıca yüzölçümü bakımından Doğu Anadolu'dan sonra 2. büyük bölgedir. Volkanik arazi bakımından da Doğu Anadolu'nun ardından 2. bölgedir. Yağış en az, platoları en fazladır. Türkiye'de en az yağış alan bölgedir.

• Kıyı bölgelerde en az yağışı Marmara Bölgesi alır, nedeni yükseltinin az olmasıdır.

• Türkiye'nin ihracatında endüstriden sonra en fazla paya sahip sektör tarımdır.

• Türkiye'de nükleer ve dalga enerjisinden elektrik üretimi bulunmamaktadır. Ayrıca Türkiye'nin enerji üretiminde dışa bağımlılığı söz konusudur.

SANAYİ: Son yıllarda otomotiv, makine, kimya ve metal ama sanayi Türkiye'de en çok gelişen endüstri dallarıdır.

Türkiye'nin dış ticaretinde en büyük paya sahip sektör endüstridir. Türkiye'nin madencilik giderlerinin büyük bölümünü petrol ve doğalgaz alımı oluşturmaktadır.

Çimento, un, şeker YAYGIN iken; petrokimya, alüminyum, cam, seramik, ilaç, kağıt endüstrilerinin YAYGINLIĞI sınırlıdır.

Endüstri gelirlerinin en fazla olduğu bölgeler, Marmara, Ege ve İç Anadolu'dur.

ULAŞIM: En uzun kara tüneli: Ovit (Rize-Erzurum)

En uzun asma köprü: Osmangazi Körfez Geçişi = Asma köprülerin tamamı Marmara'da değildir.

Dünyanın en geniş köprüsü: Yavuz Sultan Selim

İlk bölgesel havalimanı: Zafer Havalimanı = Afyon, Uşak, Kütahya

İlk hızlı tren seferi: Ankara-İstanbul 2014

Deniz doldurularak inşa edilen ilk havalimanı: Ordu-Giresun